ابن مسعود: مسأله خلافت در قرآن برای سه نفر مقرر شده است:
1- برای آدم علیه‌السلام آنجایی که خدا می‌فرماید: «وَ إذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائکَةِ إنّی جاعِلٌ فِی الْأرْضِ خَلیفَة»{هنگامی که پروردگارت به فرشتگان گفت: من در روی زمین، جانشینی قرار خواهم داد.}(بقره/30). یعنی من جانشینی در زمین آفریدم که همان آدم علیه‌السلام است.
2- داوود علیه‌السلام است آنجایی که خدا می‌فرماید: «یا داودُ إنّا جَعَلْناکَ خَلیفَةً فِی الْأرض»{ای داوود، ما تو را در زمین جانشین قرار دادیم}(ص/26). و منظور از «الأرض» سرزمین بیت المقدس است.
3- و خلیفه سوم امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام است، به دلیل آیه‌ای که در سوره نور آمده: «وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنوا مِنْکُمْ وَ عَمِلوا الصّالِحاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأرضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیمَکِّنَنَ لَهُمْ دینَهُمُ الَّذِی ارْتَضىٰ لَهُمْ وَ لَیبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أمْناً یعْبُدونَنی لا یشْرِکونَ بی شَیئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذٰلِکَ فَأُولٰئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ»{خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند وعده می‌دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد، همان‌گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید. و دین و آئینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‌دار خواهد ساخت. و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل می‌کند، آنچنان که تنها من را بپرستند و چیزی را شریک من قرار ندهند. و کسانی که پس از آن کافر شوند، فاسق هستند.}(نور/55).
در این آیه، منظور از «الَّذینَ آمَنوا مِنْکُمْ وَ عَمِلوا الصّالِحات» علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام است.
و منظور از عبارت «همان‌گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید» آدم و داوود علیهماالسّلام است.
و منظور از «ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل می‌کند» مردم مکه است که در مدینه امنیت پیدا کردند تا «تنها من را بپرستند و چیزی را شریک من قرار ندهند». و کسانی که پس از آن به ولایت علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام کافر شوند، «فاسق هستند»، یعنی از دستور خدا و پیامبر خدا نافرمانی کرده‌اند.
